กรดอะมิโนคืออะไรสำคัญแค่ไหนกับร่างกายเรา

นอกจากน้ำแล้วสารอาหาร (nutrients) ยังเป็นสิ่งสำคัญที่สิ่งมีชีวิตทุกชนิดไม่ควรขาดหรือพร่องไป สารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกายเรามี 3 กลุ่มหลักๆ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต โปรตีน และไขมัน อีกทั้งยังมีแร่ธาตุและวิตามินที่ได้จากน้ำ ผัก และผลไม้อีกด้วย การได้รับสารอาหารทุกชนิดในปริมาณที่เหมาะสมตามที่ร่างกายของแต่ละคนต้องการนั้นเป็นปัจจัยหนึ่งที่ทำให้ร่างกายของคนเราสุขภาพแข็งแรง ไม่อ้วนหรือผอมจนเกินไป เนื่องจากการรับปริมาณสารอาหารในระดับที่พอเหมาะหรือเหมาะสมต่อความต้องการนั่นเอง

แน่นอนว่าวันนี้เราไม่ได้พูดถึงเพียงแค่สารอาหารในภาพรวมอย่างเดียว ‘กรดอะมิโนคืออะไร สำคัญแค่ไหนกับร่างกายเรา’ ห้อข้อที่เราได้เลือกมาให้คุณผู้อ่านได้เก็บไว้เป็นเกร็ดความรู้ จะทำให้ทุกคนเข้าใจมากขึ้นเกี่ยวกับสิ่งที่ร่างกายของเราต่องการ

กรดอะมิโนคืออะไร?

มาเริ่มต้นทำความเข้าใจกันที่ความหมายของกรดอะมิโนกันก่อน กรดอะมิโน (Amino acid) คือ หน่วยย่อยของสารอาหารประเภทโปรตีน หรือถ้าจะให้พูดแบบเข้าใจง่ายๆ ก็คือ เมื่อร่างกายของเรารับประทานอาหารที่มีส่วนประกอบของโปรตีน (ได้แก่ เนื้อสัตว์ นม ไข่ และถั่วต่าง ๆ ฯลฯ) เข้าไป จากนั้นร่างกายก็จะเกิดกระบวนย่อยอาหารจนได้เป็นโมเลกุลของโปรตีนที่มีขนาดเล็กที่สุดพอที่เซลล์จะสามารถดูดซึมและนำไปใช้ประโยชน์ได้ ซึ่งโมเลกุลขนาดที่เล็กที่สุดของโปรตีนคือ กรดอะมิโน 

กรดอะมิโนที่พบในสิ่งมีชีวิตมีจำนวนทั้งหมด 20 ชนิด ซึ่งโดยปกติแล้วร่างกายของคนเราสามารถสังเคราะห์กรดอะมิโนได้เองอยู่แล้ว ซึ่งเรียกกรดอะมิโนที่ร่างกายเราสามารถสังเคราะห์เองได้ว่า ‘กรดอะมิโนไม่จำเป็น’ (Non-essential amino acid) เนื่องจากร่างกายสังเคราะห์ขึ้นมาเองได้สจึงไม่จำเป็นที่จะต้องรับประทานเพิ่มเข้าไปอีก และ ‘กรดอะมิโนจำเป็น’ (Essential amino acid) คือชนิดของกรดอะมิโนที่ร่างกายของเราไม่สามารถสังเคราะห์ขึ้นมาเองได้ ดังนั้นเราจะต้องรับประทานเสริมเข้าไปให้แก่ร่างกาย

จากกรดอะมิโนเพียง 20 ชนิด ร่างกายของมนุษย์เราสามารถเปลี่ยนโครงสร้างและรูปแบบของโปรตีนชนิดต่าง ๆ จากการรวมตัวกัน (เชื่อมพันธะกัน) ได้เป็นโปรตีนชนิดต่าง ๆ กว่า 100,000 ชนิด ตามโครงสร้างและรูปแบบของรหัสพันธุกรรมที่มีความเฉพาะบุคคล ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ลักษณะรูปร่างหน้าตา (ส่วนของโปรตีน) ของมนุษย์แต่ละคนมีความแตกต่างกันนั่นเอง

 ความแตกต่างของกรดอะมิโนจำเป็นและไม่จำเป็น

อย่างที่ได้เกริ่นไปข้างต้นแล้วว่ากรดอะมิโนที่ร่างกายของมนุษย์เราต้องใช้ประกอบกระบวนการสำคัญต่าง ๆ ได้แก่ กรดอะมิโนจำเป็น และกระอะมิโนไม่จำเป็น ซึ่งรวมกันแล้วมีจำนวนทั้งหมด 20 ชนิด ดังนี้:

• กรดอะมิโนจำเป็นจำนวน 10 ชนิด : *อาร์จินีน (Arginine) ฮิสทิดีน (Histidine) ไอโซลิวซีน (Isoleucine) ลิวซีน (Leucine) ไลซีน (Lysine) เมไธโอนีน (Methionine) ฟีนิลอะลานีน (Phenylalanine) ทรีโอนีน (Threonine) ทริปโตเฟน (Tryptophan) และวาลีน (Valine)
• กรดอะมิโนไม่จำเป็นจำนวน 10 ชนิด : ไกลซีน (Glycine) กรดกลูตามิค (Glutamic acid) กรดแอสปาติก (Aspartic acid) ซีสเตอีน (Cysteine) เซอรีน (Serine) อะลานีน (Alanine)
  ไทโรซีน (Tyrosine) โปรลีน (Proline) กลูตามีน (Glutamine) และแอสปาราจีน (Asparagine)

อาหารที่มนุษย์เราจะสามารถรับประทานเพื่อให้ได้มาซึ่งกรดอะมิโนไม่จำเป็นนั้นมีหลายชนิดและส่วนใหญ่เป็นชนิดที่เราทราบกันดีอยู่แล้ว ได้แก่ เนื้อสัตว์ ไข่ เต้าหู้ ถั่ว และผักต่าง ๆ ที่ให้สารอาหารประเภทโปรตีน ซึ่งประโยชน์ของกรดอะมิโนชนิดนี้ที่มีต่อร่างกาย ได้แก่ ช่วยซ่อมแซมกล้ามเนื้อและเนื้อเยื่อในส่วนที่สึกหลอ และการเป็นสารตั้งต้นในการทำงานของสารสื่อประสาท ทั้งนี้หากเราได้รับสารอาหารจากกลลุ่มที่กล่าวไปข้างต้นไม่เพียงพอ อาจทำให้ร่างกายไม่แข็งแรงได้

ในส่วนของกรดอะมิโนจำเป็นที่ร่างกายสังเคราะห์ได้ด้วยตัวเองนั้นมีประโยชน์ต่อร่างกายในแง่ของการกำจัดสารพิษ ส่งเสริมการสังเคราะห์เซลล์เม็ดเลือดแดงและเซลล์เม็ดเลือดขาว พัฒนาการทำงานของเซลล์สมอง และอื่น ๆ อีกมากมาย ทั้งนี้กรดอะมิโนเหล่านี้สามารถขาดหายไปได้ในกรณีที่ร่างกายได้รับสารอาหารไม่เพียงพอ (อดอยาก) และป่วยนั่นเอง

*หมายเหตุ: อาร์จินีน จัดเป็นกรดอะมิโนจำเป็นเฉพาะในกลุ่มของเด็กทารกเท่านั้น เมื่อเข้าสู่วัยผู้ใหญ่แล้วร่างกายจะสามารถสังเคราะห์กรดอะมิโนชนิดนี้ได้ ดังนั้นบางที่จะเขียนว่ากรดอะมิโนชนิดจำเป็นมีเพียง 9 ชนิด และกรดอะมิโนชนิดไม่จำเป็นมี 11 ชนิด 

กรดอะมิโน – สารอาหารจำเป็นที่มักจะถูกมองข้าม

หลายคนชอบคิดว่าน้ำเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดที่ร่างกายของสิ่งมีชีวิตต้องการ จริงอยู่ที่ว่าร่างกายเรานั้นประกอบไปด้วยน้ำมากกว่า 60% จึงทำให้น้ำกลายเป็นสิ่งสำคัญต่อการดำรงชีวิต แต่ว่าไม่ใช่ที่สุด… เพราะอีกครึ่งหนึ่งของ 40% ที่เหลือในร่างกายของเราประกอบไปด้วยกรดอะมิโน (โปรตีน) แล้วสารกลุ่มนี้อยู่ที่ส่วนใดบ้างในร่างกายของเราหรือ? กรดอะมิโนเป็นส่วนประกอบหลักของกล้ามเนื้อ ผม ขน เล็บ เอนไซม์ และฮอร์โมนบางชนิดในร่างกายของเรา ดังนั้นการรับประทานสารอาหารในกลุ่มโปรตีนเข้าไปในปริมาณที่เหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างมากนั่นเอง 

ความสำคัญของกรดอะมิโนต่อร่างกายของสิ่งมีชีวิต

กรดอะมิโนจัดเป็นสารชีวโมเลกุลที่ร่างกายพบเป็นอันดับที่สองรองจากน้ำ ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจที่ว่านอกจากจะมีการโฆษณาให้ดื่มน้ำในปริมาณมาก ๆ แล้ว เรามักจะได้ยินการส่งเสริมการโฆษณาเกี่ยวกับสินค้าที่เกี่ยวข้องกับกรดอะมิโนมากมายหลายชนิดบนท้องตลาดนั่นเอง และแน่นอนว่าหากสารอาหารชนิดนี้ไม่ได้มีความจำเป็นต่อร่างกายของเราขนาดนี้การโฆษณาก็คงจะไม่ได้มีให้เราได้เห็นมาจนกระทั่งทุกวันนี้นั่นเอง

ร่างกายที่มีสุขภาพดีและแข็งแรงไม่เพียงแต่จะต้องออกกำลังกายและหลีกเลี่ยงการรับประทานอาหารประเภทที่มีไขมันและน้ำตาลสูงเพียงเท่านั้น แต่การรักษาสุขภาพให้แข็งแรงและสมบูรณ์ยังรวมไปถึงการเลือกรับประทานอาหารในปริมาณที่พอเหมาะและได้สัดส่วนตามลักษณะการใช้ชีวิต และที่สำคัญคือการเรียนรู้ว่าร่างกายของเราต้องการสารอาหารกลุ่มใดในช่วงไหนและปริมาณเท่าไร และอย่างที่ได้กล่าวไปข้างต้นแล้วเกี่ยวกับบทบาทของกรดอะมิโนทั้งชนิดที่จำเป็นและไม่จำเป็นต่อร่างกายของสิ่งมีชีวิต เชื่อหรือไม่ว่าไม่เพียงแค่มนุษย์และสัตว์เท่านั้นที่จำเป็นต้องใช้สารอาหารในกลุ่มนี้ พืชก็เป็นอีกหนึ่งกลุ่มสิ่งมีชีวิตที่ต้องการกรดอะมิโนเพื่อการเจริญเติบโต เพิ่มปริมาณคลอโรฟิลล์ทำให้ใบไม้มีสีเขียวสด ดอกและผลเจริญเติบโตได้ดี เร่งความหวานและสีของผล สร้างภูมิต้านทานต่อโรคและแมลงศัตรูพืช ตลอดจนช่วยให้พืชทนต่อสภาวะต่าง ๆ ได้ดีขึ้นอีกด้วย

เห็นหรือไม่ว่าไม่เพียงน้ำที่มีความสำคัญต่อร่างกายของสิ่งมีชีวิต แต่กรดอะมิโนก็ยังเป็นอีกส่วนหนึ่งที่มีความสำคัญต่อสิ่งมีชีวิตอย่างมหาศาล ลองจินตนาการดูสิว่า หากร่างกายเราขาดสารที่จำเป็นต่อร่างกายเราไปจะเกิดอะไรขึ้น?

บทสรุปความสำคัญของกรดอะมิโนต่อสิ่งมีชีวิต

เชื่อว่าอ่านมาถึงจุดนี้แล้วคุณผู้อ่านทุกคนน่าจะเริ่มมีความเข้าใจเกี่ยวกับกรดอะมิโนมากยิ่งขึ้น กรดอะมิโนในมนุษย์เราแบ่งเป็น 2 ชนิดคือ กรดอะมิโนจำเป็นและกรดอะมิโนไม่จำเป็น ในวัยผู้ใหญ่กรดอะมิโนจำเป็นมีจำนวนทั้งหมด 9 ชนิด (ในวัยทารกจะมีกรดอะมิโนชนิดอาร์จินีนเพิ่มขึ้นมารวมเป็น 10 ชนิด) ซึ่งเราสามารถรับประทานเพิ่มเข้าไปเองได้จากเนื้อสัตว์ นม ไข่ ถั่ว ฯลฯ เนื่องจากร่างกายไม่สามารถสังเคราะห์ขึ้นมาเองได้ ทั้งนี้เพื่อร่างกายจะได้นำเอากรดอะมิโนกลุ่มในไปใช้ประกอบการซ่อมแซมร่างกายที่อาจสูญเสียมวลในร่างกายเมื่ออายุเพิ่มขึ้น ป่วย และอื่น ๆ อีกมากมาย 

ส่วนกรดอะมิโนไม่จำเป็นจำนวน 11 ชนิดร่างกายสามารถสังเคราะห์ขึ้นมาเองได้เพื่อประกอบการสร้างเป็นเอนไซม์และสารที่ใช้ขับสารพิษในร่างกาย ทั้งนี้หากร่างกายของคนเรารับปริมาณสารอาหารไม่เพียงพอ (ขาดสารอาหาร) หรือล้มป่วยก็อาจทำให้กรดอะมิโนกลุ่มนี้หยุดการสังเคราะห์ขึ้นได้ ดังนั้นการรักษาสุขภาพให้แข็งแรงอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งที่สำคัญและจำเป็นต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์เราเป็นอย่างมาก หากคุณเป็นคนหนึ่งที่อยากอยู่ใช้ชีวิตบนโลกนี้ได้นานล่ะก็…รูปแบบการใช้ชีวิตอยู่ในมือของคุณแล้วค่ะ